Ποια είναι η προθεσμία για τη δήλωση αποποίησης κληρονομιάς;
Κατά τη διάταξη του άρθρου 1847§1 εδ.α’ ΑΚ, ο κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών. Η εν λόγω προθεσμία αρχίζει από τότε, που έμαθε την επαγωγή της κληρονομιάς και τον λόγο της. Κατά τη δε τη διάταξη του άρθρου 1850 του ιδίου Κώδικα, η αποποίηση είναι άκυρη, αν γίνει μετά την πάροδο της προθεσμίας για την αποποίηση. Αν περάσει η προθεσμία, η κληρονομιά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι το δικαίωμα αποποίησης της κληρονομιάς υπόκειται σε τετράμηνη αποσβεστική προθεσμία, μετά την άπρακτη πρόοδο της οποίας η άσκηση του δικαιώματος αποποίησης κληρονομιάς είναι άκυρη. Η δήλωση αποποίησης γίνεται ενώπιον του γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς (ειρηνοδικείο της τελευταίας κατοικίας του κληρονομούμενου), μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, που αρχίζει από τότε που ο κληρονόμος έλαβε γνώση της επαγωγής της κληρονομιάς και του λόγου αυτής.
Στην επαγωγή κληρονομιάς από διαθήκη η προθεσμία δεν αρχίζει πριν από τη δημοσίευση της διαθήκης (άρθρο 1847 παρ.1 εδ.β’ ΑΚ).
Ποιες είναι οι περιπτώσεις ακυρότητας της δήλωσης αποποίησης κληρονομιάς;
Η αποποίηση κληρονομιάς είναι άκυρη, αν είχε προηγηθεί ρητή ή σιωπηρή δήλωση αποδοχής της κληρονομιάς (άρθρο 1849 ΑΚ) (ΑΠ 725/2014, ΕφΛαρ 549/2011 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Για την έγκυρη δήλωση αποποίησης της κληρονομιάς απαιτείται να τηρηθεί η διαδικασία, η οποία προβλέπεται στα άρθρα 1848§1 εδ. α’ ΑΚ και 812 ΚΠολΔ, δηλαδή πρέπει η αποποίηση να γίνει με δήλωση στη γραμματεία του δικαστηρίου της κληρονομιάς, όπως αναφέρθηκε ήδη ανωτέρω.
Επιπλέον, σε εξαίρεση από τον κανόνα, που καθιερώνει το άρθρο 140 ΑΚ, το άρθρο 1851 εδ. 1 περ. β’ ΑΚ προβλέπει, ότι η πλάνη για τον λόγο της επαγωγής της κληρονομιάς, οδηγεί την αποποίηση σε ακυρότητα. Τέτοια περίπτωση πλάνης συντρέχει όταν ο κληρονόμος έχει εσφαλμένη αντίληψη ως προς το γεγονός, με βάση το οποίο καλείται στην κληρονομιά του κληρονομουμένου, όπως συμβαίνει στην περίπτωση που ο κληρονόμος αποποιείται, νομίζοντας ότι καλείται ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος, ενώ καλείται από διαθήκη. Ο παραπάνω λόγος ακυρότητας μπορεί να συντρέξει, όταν η αποποίηση εσφαλμένα αναφέρεται σε συγκεκριμένο λόγο κληρονομικής διαδοχής, ενώ αντιθέτως δεν προκύπτει τέτοιο θέμα όταν η αποποίηση είναι γενική, δηλαδή αναφέρεται σε κάθε λόγο επαγωγής (βλ. Ν. Ψούνη, Κληρονομικό δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, Β΄Έκδοση, 2011, σελ. 165,166).